حاتمی کیا و دغدغه های فیمسازان

محسن شاطرزاده

۲۲ بهمن

۱۳۹۶ جشنواره فیلم فجر ۹۶ در مراسم اختتامیه خود با اتفاق جدیدی مواجه شد . ابراهیم حاتمی کیا کارگردان فیلم خوب "به وقت شام " به هنگام حضور روی سن برای دریافت جایزه سیمرغ خود و به هنگامی که تریبون در اختیارش قرار گرفت از فرصت استفاده کرده و اعتراضاتی نسبت شبکه های ۳ و۲ تلویزیون و رشیدپور مجری برنامه هفت و مجری اختتامیه فیلم فجر و همچنین هیات داوران فیلم فجر ابراز نمود که با واکنشهای مثبت و منفی مخاطبان خصوصا در فضای مجازی مواجه شد. این اتفاق در بطن خود حاوی نکاتی است که ذیلا به برخی از آنها اشاراتی می شود:

۱- نگاه فنی در داوری : علی الاصول افرادی که برای داوری انتخاب می شوند با معیارهای تکنیکی و فنی اعم از فیلمنامه و نور و صدا و بازیگر و کارگردان و ..... اقدام به قضاوت در مورد هر فیلم می کنند و نگاه محتوایی نمی توانند داشته باشند . بطور طبیعی هرکدام از داوران جدای از نوع نگاه و اعتقاد و دغدغه های اجتماعی خود در یک کادر بسته ای قرار می گیرد که صرفا باید بر اساس چک لیست فنی خود امتیاز داده و فیلمها را در حوزه محدود فنی خود داوری کند . لذا همه ساله مواجه با یک واگرایی و عدم تطابق فیلم منتخب تماشاگران مردمی با فیلم منتخب هیات داوران هستیم که دلیل آن می تواند تفاوت دو نگاه باشد . قضاوت مردمی به محتوی و ترکیب و کلیت فیلم می پردازد در صورتیکه قضاوت داوران به تکنیک خاص و در یک جزء از فیلم خلاصه می شود به عبارتی به تجزیه و تحلیل فیلم از بعد فنی می پردازد اما معلوم نیست حاصل جمع این تجزیه ها با ترکیب فیلم که مردم قضاوت می کنند همخوانی داشته باشد.

۲ -دغدغه های اجتماعی ابراهیم حاتمی کیا از معدود فیلمسازان کشور است که دغدغه به تصویر کشیدن رشادتهای مدافعان انقلاب را دارند . بسیاری از فیمسازان تبدیل به ابزاری برای شرکتهای پولساز و تهیه کننده های سودجو شده اند که بدنبال سوژه های پر مخاطب و سرگرم کننده و سود آور هستند و این دغدغه پول و کسب درآمد و یا کسب سیمرغ آنها را از پرداختن به سوژه های نابی که حاتمی کیا دنبال آن است دور می کند . متاسفانه ژست روشنفکری و اپوزیسیون بازی در میان این دسته از فیلمسازان هم بطور عمد باعث دور نگاه داشتن آنها از پرداختن به مسایل مهم امنیت و اقتدار کشور شده است . ایجاد دو قطبی طرفدار نظام و اپوزیسیون نظام در میان فیلمسازان باعث یک خودسانسوری بزرگ در میان تعدادی از فیلمسازان و نپرداختن آنها به موضوعات مهم در حوزه اقتدار کشور اعم از دفاع مقدس و مدافعان حرم شده است . این موضوع باعث شده که فیلمسازانی از جنس حاتمی کیا احساس تنهایی و غربت کرده وانگهی نیش و طعن همان روشنفکران اپوزیسیونی بر این احساس افزوده و زبان به اعتراض بگشاید . در صورتیکه همه فیلمسازان باید فیلمساز نظام باشند چون از امکانات این نظام استفاده می کنند و برای مردم این سرزمین فیلم می سازند . نگاه نقادانه به مشکلات و معضلات موجود در اجتماع در فیلمها منافاتی با فیلمساز نظام بودن ندارد و لزوما نباید با ژست اپوزیسیونی باشد . موضوعات مهمی مانند رشادتهای فرزندان میهن در دفاع مقدس و یا نسان دادن مظلومیت مدافعان حرم باید دغدغه همه فیلمسازان این کشور باشد چون در سایه امنیتی که آنها بر این کشور گسترانیده اند امکان تولید آثار هنری فراهم آمده است . این برای فیلمساز ما باید ننگ باشد که بالیوود هند که کشورش هیچ سهمی در مبارزه با حرامیان تکفیری نداشته فیلمهای متعددی در موضوع مبارزه با داعش بسازد اما فیلمساز وطنی هیچ دغدغه اینچنینی نداشته وانگهی کارگردان شجاعی مانند حاتنی کیا را نیز به باد نیش و طعنه و استهزاء بگیرند که چرا فیلم در مورد مدافعان حرم ساخته و اورا فیلمساز نظام بدانند .

۳- عدم رعایت شایسته سالاری حوزه هنری و فیلم ما بعد از برگزاری ۳۶ جشنواره ، قطعا امروز به تعداد کافی افراد شایسته در درون صنف خود برای برگزاری و اداره این رویداد مهم دارد . انتخاب فردی بیگانه با حوزه فیلم وهنر مثل رشید پور که خوش رقصی های زیادی داشته و به سرعت و در کمتر از یک ماه علاوه بر اجرای برنامه صبحگاهی تلویزیون برای مصاحبه با رییس جمهور و نیز مجری برنامه هفت انتخاب می شود بدون اینکه صلاحیت حرفه ای داشته باشد شائبه ایتفاده از رانت قدرت را تقویت می کند خصوصا اینکه نامبرده مجری برنامه میتینگهای انتخاباتی رییس جمهور هم بوده است . لذا انتخاب افراد با صلاحیت و بی طرف می تواند کمتر به این دوقطبی میان اصحاب هنر دامن بزند. امروز فیلم و هنر ایران در سطح جهان می درخشد . بنده به عنوان کسی که سفیر کشورمان در یکی از بزرگترین کشورهای جهان یعنی برزیل بوده ام عرض می کنم که مردم و روشنفکران کشورهای دیگر احترام خاصی برای فیلم و هنر ایرانی قائلند و سینمای ایران را یک سینمای ارزشی و انسانی می دانند و هرکجا فیلم ایرانی پخش شده از استقبال خوبی برخو ردار بوده است . لذا همه فیلمسازان کشور باید خود را فیلمساز نظام بدانند چون افتخار آنها از ایران و انقلاب اسلامی نشئات گرفته و حیف است که این افتخار خدشه دار شود . حاتمی کیا افتخار کشور است و امیدواریم که حاتمی کیا تکثیر شده و وفاق و همدلی بر حوزه فیلم و هنر ما یایه افکند.

محسن شاطرزاده تهران 

۲۲ بهمن ۱۳۹